Hvernig fer meðferðin fram og við hverju má búast?
Hvernig á að velja meðhöndlara?
Möguleg vandamál og aukaverkanir
Íslenska: Hnykkingar
Enska: Chiropractic, chiropractic medicine
Kírópraktík er líkamsmeðhöndlun sem leggur megin áherslu á að hnykkja hryggsúlu og önnur liðamót til að koma jafnvægi á og lækna stoðkerfi.
Hnykkingar voru stundaðar fyrir mörg þúsund ár í Egyptalandi og Kína. Upphafsmaður kírópraktík er Bandaríkjamaðurinn Daniel David Palmer sem var kaupmaður og heilari. Árið 1895 læknaði D.D. Palmer heyrnaleysi hjá manni sem hafði verið heyrnalaus í 17 ár með því að hnykkja hann. Þetta er almennt talið til upphafs kírópraktík. D.D. Palmer stofnaði fyrsta kírópraktikskólann árið 1897 og hélt áfram að þróa kírópraktík og hugmyndafræði hennar sem enn í dag er grundvöllur nútíma kírópraktík.
Grundvallar hugmyndafræði kírópraktora er að skakkir hryggjarliðir þrýsta á nærliggjandi taugar (sem liggja frá mænu) sem geta þá ekki gefið eins skilvirk taugaboð til viðkomandi vöðva og líffæra sem getur valdið vandamálum. Með því að hnykkja hryggjarliðina og leiðrétta þá léttir á þrýstingi á taugum og í kjölfarið endurheimtist heilbrigð starfsemi vöðva og líffæra sem viðkomandi taug gefur boð til.
Til að gera sér grein fyrir því hvernig kírópraktík tími fer fram þá er hægt til einföldunar að segja að það séu til tveir hópar af kírópraktorum. Annar hópurinn eru þeir sem stundum eru kallaðir “hreinir” (straigth) kírópraktorar sem fylgja upprunalegu hugmyndafræðinni að hnykkja nánast einungis hryggjarsúlu til að meðhöndla vandamál. Hver meðhöndlun hjá þessum hópi af kírópraktörum eru stuttir, einungis nokkrar mínútur þar sem í flestum tilfellum er hnykkt á háls, brjóstbaki og lendarbaki. Þeir sem falla undir þennan hóp eru gjarnan menntaðir í Bandaríkjunum. Hinn hópurinn er oftast kallaðir “blandaðir” (mixers) kírópraktórar, en þeir nota gjarnan aðrar meðferðir samhliða því að hnykkja eins og nudd eða nálastungur sem dæmi. Hver meðhöndlunartími hjá þessum hópi er yfirleitt á bilinu 15-30 mínútur. Algengara er að þessi blandaða kírópraktík meðferð sé kennd í Evrópu.
Hjá báðum hópum er upphafstíminn lengri, sem varir yfirleitt á milli 30-60 mínútur og fer kírópraktorinn yfir sjúkrasöguna þína og framkvæmir skoðanir á stoðkerfi. Sumir kírópraktorar taka alltaf röntgenmynd í fyrsta tíma sem hluta af grunnskoðun, þetta er algengara hjá hinum “hreinu” kírópraktorum. Þeim fer fækkandi sem nota þessa aðferð þar sem kíropraktíksamtök hafa mælt á móti reglubundnum röntgenmyndatökum.
Til að byrja með mæla kírópraktorar með því að hafa stutt millibil milli meðhöndlunartíma og þá mæta 2-5 sinnum í viku í fáar vikur og svo fækkar meðhöndlunartímum í hverri viku þangað til vandamál er leyst. Í sumum tilfellum leysast vandamál með einni heimsókn til kírópraktors.
Eins og með allar meðferðir er árangur mismunandi og engin trygging er fyrir árangri.
Kíropraktíkmeðferð hentar við margvíslegum stoðkerfavandamálum. Hún hefur reynst árangursrík við við bráða- og þrálátum bak- og hálsverkjum, höfuðverkjum, mígreni og fleiri stoðkerfaverkjum.
Kírópraktorar eru löggild heilbrigðisstétt og má samkvæmt lögum engin kalla sig kírópraktor nema hafa lokið tilskyldu kírópraktornámi og hafa fengið löggildingu frá Landlæknisembættinu.
Kírópraktorar þurfa að ljúka 4-5 ára námi í kírópraktíkskóla og útskrifast með gráðuna doctor of chiropractic (D.C.).
Ef þú óskar eftir að fá meðhöndlun frá annað hvort “hreinum” eða “blönduðum” kírópraktor þá getur þú hringt á undan þér og spurt hversu langur hver meðhöndlunartími er, hvort teknar séu röntgenmyndir og hvort notaðar séu einhverjar aðrar aðferðir samhliða hnykkjum.
Fólk skal varast meðhöndlara sem lofa árangri eða gefa upp ákveðin árangur t.d. eftir svo og svo margar meðhöndlanir þá mun þetta X ástand vera svona breytt.
Á Íslandi er starfandi Kírópraktorafélag Íslands.
Hnykkingar er tiltölulega öruggt meðhöndlunarform sem hefur þó nokkrar mögulegar hættur í för með sér. Í fyrsta lagi er hætta á áverkum á hálsæð þegar efstu hálsliðir eru hnykktir sem getur valdið heilablóðfalli og þar af leiðandi lömun, blindu eða jafnvel dauða. Þetta er mjög sjaldgæft og tölfræðilegar líkur á að þetta gerist eru verulega litlar. Önnur hætta er ef veikleiki er í beinum, t.d. sökum krabbameins í beinum eða beinþynningu, getur hnykkur brákað eða brotið bein. Kírópraktorar hafa fengið ýtarlega menntun í að taka sjúkrasögu og þekkja einkenni þess ef hætta er á ofansögðum aukaverkunum og því ekki framkvæma hnykki á fólki sem falla undir þennan hættuflokk. Fyrir þessa ástæðu er mikilvægt að fólk láti ekki meðhöndlara sem hafa ekki verið menntaðir í hnykkjum hnykkja sig, sérstaklega ekki hálsliði. Þeir sem hafa tekið ýtarlegt nám í hnykkjum eru kírópraktorar, osteópatar og sjúkraþjálfarar sem hafa lokið manual therapist aukanámi.
www.wholehealthmd.com
www.cancer.org
Glósur frá Haraldi Magnússyni osteópata